گفت‌وگوی تفصیلی| کمک پژوهشگر ایرانی به تقویت سیستم ایمنی در بیماران سرطانی
تاریخ انتشار: ۲۴ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۲۹۴۱۰۷
گروه دانشگاه خبرگزاری فارس ـ هفته سوم آذرماه هر ساله در کشور ما به عنوان هفته پژوهش و فناوری گرامی داشته می‌شود، یکی از برنامه‌های هفته پژوهش برگزاری نمایشگاه دستاوردهای پژوهش و فناوری کشور است، پژوهشگران کشورمان دستاوردهای خود را در این نمایشگاه عرضه کردند و پیشرفت علمی کشور را به رخ کشیدند.
با توجه به اینکه علم، فناوری و پژوهش در کشور از جنبه های گوناگون مورد اهمیت است و علاوه بر تأکیدات مقام معظم رهبری بر پیشرفت علمی کشور و سرآمد بودن در آسیا و دنیا، تأکید بر علم و پژوهش در احادیث ائمه و ما هم بوده است این مسأله برای ما ایرانیان بسیار حائز اهمیت است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
باید باور کنیم که پژوهش اهرم توسعه و بهبود امور و زیربنای فردای بهتر است به این مفهوم که اگر به درستی انجام شود افق روشنی از فردا نمود خواهد یافت فردایی که بهترین مسیر برای نسل آیندگان خواهند بود. این مسیر باید با پژوهش محققان این مرز و بوم همیشه چراغ هدایت باشد.
با یکی از پژوهشگران کشور گفتوگو کردیم، «مریم نیکونژاد» دکترای ایمونولوژی از دانشگاه تربیت مدرسدرباره این طرح توضیحاتی ارئه کرد.
متن این گفتوگو را در زیر می‌خوانید:
فارس: لطفا در ابتدای صحبت خودتان را معرفی کنید.
نیکونژاد: من مریم نیکونژاد دکترای ایمونولوژی از دانشگاه تربیت مدرس هستم و سال‌هاست که در بخش پیوند بیمارستان شهید طالقانی در حال فعالیت هستم و با مریض‌ها و دردهایشان آشنا هستم و آن زمان که دانشجوی دکتری بودم به خاطر همین موضوع تز پایان نامه را انتخاب کردم که راهگشا و در دسترس باشد و مریض هزینه زیادی را برای پروسه درمانی متحول شود.
فارس: درباره سیستم ایمنی توضیح دهید.
نیکونژاد: در مورد اختراع سیستم ایمنی مجموعه‌ای از سلول‌ها مثل لنفوسیت‌ها، نوتروفیل‌ها، مولکول‌ها، سایتوکاین، اورگان‌ها مثل طحال و تیموس به مجموعه این‌ها سیستم ایمنی می‌گویند. کار اصلی آنها دفاع در برابر هر عامل غیر خودی در بدن است که این عامل غیر خودی میتواند یک سلول توموری باشد یا می‌توانه یک پاتوژن مثل میکروب و ویروس قارچ انگل باشد، حتی گاهی اوقات میتواند یک گرده گیاه باشد که باعث آلرژی می‌شود. سیستم ایمنی قوی است و میتواند در خانم‌ها شایع‌تر باشد که باعث بیماری‌های خود ایمن می‌شود. سلول‌های خود بدن را اشتباهاً به عنوان یک پاتوژن تشخیص می‌دهند و به آن واکنش نشان می‌دهند.
فارس: پاتوژن چیست؟
نیکونژاد: پاتوژن‌ها مثل میکروب ویروس قارچ و انگل و همه عواملی که برای ما بیماری عفونی ایجاد می‌کنند، میتواند برای ما خطرساز باشد و بدن ما با آن واکنش نشان می‌دهد. سیستم ایمنی مسؤول پاسخگویی به این‌هاست که در دو خط است یکی خط سیسستم دفاعی ذاتی و اولیه که هر پاتوژنی به دستش برسد آن را از بین می‌برد، اما کاری که می‌کند اینکه آن را به سیستم ایمنی اختصاصی هم عرضه می‌کند و یک خاطره از آن بر روی سیستم ایمنی ما می‌ماند که دفعه بعدی که این پاتوژن دوباره وارد بدن شود بدن نسبت به آن واکنش نشان دهد.
این همان چیزی است که ما در واکسن‌سازی از آن استفاده می‌کنیم و قطعات غیر بیماری زا یک میکروب را وارد بدن کرده و با سیستم ایمنی مواجه می‌کنیم تا خاطره‌ای در سیستم ایمنی ایجاد کند و دفعه بعد سلول‌های تخصصی تر و ماهرتر بتوانند وارد عمل شوند و دیگر اجازه حتی علایم اولیه یک عفونت مثل تب وجود نداشته باشد و این عملکرد سیستم ایمنی است.
ریز مغذی‌ها مثل ویتامین D و زینک که در مجموع در رشد و تکامل سلول ها تاثیرگذار هستند، در سیستم ایمنی خیلی تاثیر می‌گذارند. اگر ما کمبود زینک داشته باشیم در عملکرد سیستم ایمنی اثرگذار است، روی ارگان‌هایی مثل تیموس که محل تکامل این سلول‌هاست تاثیرگذار است و رفته رفته باعث نقص سلول‌ها می شود.
سیستم ایمنی باید روی خط تعادل باشد، نه خیلی فعال باشد و نه خیلی غیر فعال.
مثلاً ویتامین D از جمله عواملی است که سیستم ایمنی را روی آن خط تعادل نگه می‌دارد. اگر خیلی فعال باشد به سمت بیماری‌های خود ایمن مثل ام اس و آلرژی میرود و اگر خیلی کم فعالیت باشد میتواند باعث عفونت‌های شایع در خانم‌ها شود، به همین خاطر ما می‌گوییم که حتما روی یک سطح تعادل باشد تا که سیستم ایمنی روی یک سطح تعادل فعالیت کند.
فارس: درباره پروژه‌تان برایمان بگویید.
نیکونژاد: پیوند مغز و استخوان یا پیوند سلول‌های بنیادی خونساز برای خیلی‌ها ممکن است ناشناخته باشد. ما امروزه در روش های درمانی بسیاری از بیماری‌های بدخیمی و بدخیمی‌های خونی رو به پیشرفت هستیم، از پیوند سلول‌های بنیادی خونساز یا پیوند مغز و استخوان استفاده می‌کنیم. به این شکل است که ما در برخی بیماری ها مثل آنمی آپلاستیک وقتی سلول های بنیادی خونساز خود فرد فعالیت ندارد یا حتی مغز و استخوان را با یک شیمی درمانی آماده می‌کنیم تا سلول های بنیادی جدید جایگزین شوند.
سلول‌ها غیر فعال هستند که ما پاکش می‌کنیم یا اصلا سلول ها بدخیم هستند که در واقع با یک شیمی درمانی سنگین آنها را کاملا پاک می‌کنیم، منتها این سلول‌های بنیادی خونساز که از آن اسم می بریم همان بنیان اصلی سلول‌های سیستم ایمنی هستند. سلول‌های سیستم ایمنی مثل لنفوسیت‌ها از همین مغز و استخوان منشأ می‌گیرند بنابراین از زمانی که مریض وارد پروسه پیوند می‌شود.
بعد از اینکه سلول‌های بنیادی را از یک دهنده مناسب یا در مواردی از خودش در واقع دریافت می‌کند از آن به بعدش سیستم ایمنی خیلی ضعیفی داریم، آنقدر ضعیف که در واقع ما بعد از یک سال پیوند به مریض‌هایمان واکسن‌های نوزادی را مجدداً به شیوه یادآور، تزریق می‌کنیم، به همین خاطر مریض ما خیلی در معرض عفونت قرار دارد و اگر روش‌هایی استفاده شود که سیستم ایمنی سریع تر بازیابی شود و از نظر تعداد و فعالیت برگردد و این خیلی میتواند به عوارض پیوند در بیماران کمک کند و آن را کاهش دهد.
بر همین اساس که ما این مطالعه را طراحی کردیم و از مکمل خوراکی روی استفاده کردیم، تا بتوانیم ببینیم که میتواند تاثیرگذار باشد و بر بهبود بازسازی لنفوسیت‌ها بعد از پیوند مغز استخوان را طراحی کردیم.
فارس: لنفوسیت ها چه هستند؟
نیکونژاد: لنفوسیت‌ها یکی از جمعیت‌های سلول‌های ایمنی یا گلبول‌های سفید هستند که اختصاصاً میان، یک پاتوژن مثل ویروس، میکروب، قارچ یا انگل را در واقع از بدن حذف می‌کنند و در دفاع ویروسی ما نقش به سزایی دارند به همین خاطر که ما این جمعیت خاص را مورد هدف قرار دادیم چون پروسه تکاملشان طولانی‌تر و سخت‌تر است بعضی سلول‌های سیستم ایمنی که ما می‌گوییم این‌ها صفر‌های سیستم ایمنی مثل نوتروفیل‌ها هستند، حدودا چهارده روز بعد از پیوند مغز و استخوان در خون محیطی بیمار حضور دارند و اصلا ملاکی هم برای گرفتن پیوند نیست. این‌ها می‌توانند اول از بدن دفاع کنند و اگر تعداد زیادی ویروس وارد بدن شده باشد یا به دفعات ویروسی وارد بدن شود آن وقت دیگر آن نوتروفیل‌ها پاسخگو نیستند، ما احتیاج به سلول‌های تخصصی تر داریم که سلول‌های تخصصی‌تر لنفوسیت‌ها هستند.
فارس: درمورد دغدغه تان و اینکه چه چیزی باعث شد سمت این موضوع بروید هم توضیح بفرمایید؟
نیکونژاد: متاسفانه بیمارهای سرطان در حال افزایش است و داروها هزینه‌هایشان بالا میرود و روش‌های درمانی خیلی هزینه بر است، هرچه من توانستم کمکی بکنم این هزینه‌ها کاهش پیدا کند و در عین حال مریض ما زودتر رو به بهبودی کامل برود و چون پیوند باعث می‌شود که مریض نزدیک به حداقل یک تا سه ماه بخاطر بحث عفونی قرنطینه باشد و اینکه حالا سیستم ایمنی‌اش ضعیف است و هر چه زودتر می‌توانست به جامعه برگردد و این حال من هم به عنوان کسی که کار تحقیقاتی می‌کند، خوب می کرد.
فارس: از چه دوره ای رسیدید به این موضوع، از دوره کارشناسی؟
نیکونژاد: نه؛ من همزمان در مقطع دکتری در بخش پیوند مغز و استخوان بیمارستان طالقانی شروع به کار کردم و آنجا هم بخش مریض‌های پیوندی بودم و میدیدم که چقدر سخت با بیماری سر و کله میزنند و پروسه درمانی را طی می کنند، ما حداقل یک ماه مریض را در اتاق های یک نفر قرنطینه نگه‌داری می‌کردیم و خب این شرایط خیلی سختی برای مریض است.
فارس: خب الان با توجه به این موضوع که شما پیگیری می‌کنید چه تغییراتی ایجاد شده است؟
نیکونژاد: ببینید ما حداقل می‌بینیم که اگر به رژیم دارویی معمول بیمارها و پروسه دارودرمانی مکملی مثل مکمل روی را به رژیم داروییشان اضافه کنیم، سیستم ایمنی زودتر بازیابی می شود.
در ایران یک سایتی داریم به نام IRCT که تمام مطالعاتی که کلینیک‌ها یا بالینی هستند نیز در اینجا باید ثبت شوند و در روندی کد دریافت کنند و به اسم محقق این مطالعه هم در آن سایت ثبت شده است و کد آن دریافت‌شده است
فارس: این تحقیقی که الان شما دارید برای کشورمان چه آورده‌ای دارد؟
نیکونژاد: همین که در درمان بیماری‌ها بتوانیم موفق باشیم قطعا موثر خواهد بود. این مطالعه اولین مطالعه دنیا با این عنوان هست.
فارس: در کجا ثبت شده است؟
نیکونژاد: ما در ایران یک سایتی داریم به نام IRCT که تمام مطالعاتی که کلینیک‌ها یا بالینی هستند نیز در اینجا باید ثبت شوند و در روندی کد دریافت کنند و به اسم محقق این مطالعه هم در آن سایت ثبت شده است و کد آن دریافت‌شده است. به اینجا هم ختم نمی‌شود، اما زینک میتواند بر روی پیوند آلوژن بیمارانی که پیوند را از دیگران دریافت می‌کنند هم تاثیراتی روی کاهش عوارضشان داشته باشد.
فارس: جی بی اچ تی چی هست؟
نیکونژاد: جی بی اچ تی واکنش پیوند علیه بیمار است. وقتی که دهنده ما سلول های بنیادی را از یک فرد دیگری دریافت می‌کند، کنار آن تعداد زیادی سلول‌های سیستم ایمنی را هم دریافت می‌کند و آن سلول‌های ایمنی دهنده متوجه غریبه بودن بدن فرد می‌شوند و واکنش نشان می‌دهند و باعث آلرژی می‌شوند.
جی بی اچ تی، خیلی مریض‌های ما که پیوند آلوژنی را دریافت می‌کنند بعد از پیوند این عوارضشان که اذیتشان می‌کند، به همین خاطر ما هر چقدر این میزان را کاهش دهیم، در واقع کمک بزرگی شده است و مکمل خوراکی روی جز موادی است که میتواند کمک کند.
آینده این طرح قطعا به زینک ختم نمی‌شود، آینده این طرح مطالعاتی است که میتواند در زمینه درمان بیمارها در دسترس باشد. مطالعاتی که بتواند با هزینه کم تاثیرات بزرگ روند درمان بیماران را بهبود ببخشد
فارس: این تحقیق شما در چه جاهایی اجرا شده است؟
نیکونژاد: این مطالعه در بخش پیوند مغز و استخوان بیمارستان طالقانی انجام شده است که کیتین کاترایال است که به روش دو سوکور انجام شده است.
فارس: میخواستم بدانم خود دانشگاه هم از طرحتان حمایت کردند؟
نیکونژاد: شاید بزرگترین حمایتی که دانشگاه کرد این است که به من اجازه انجام پژوهش را در بخش بالینی دادند.
دانشگاه تربیت مدرس و استاد من آقای زواران حسینی خیلی با من همکاری داشتند و به من این اعتماد را کردند تا مطالعه‌ام را از یک آزمایشگاه دانشگاه به یک بخش بالینی در بیمارستان انتقال دهم، هزینه‌هایی که ما برای این پژوهش صرف شد و هزینه های بالایی دارد و کسانی که کار تحقیقاتی انجام می‌دهند از این موضوع مطلع هستند.
ما بخشی از کار یا نمونه‌هایمان را برای یک تکنیک خاص به کشور سوئد ارسال کردیم ولی متاسفانه به دلیل تحریم ها آن تکنیک را نمی‌توانستیم در ایران حساب کنیم و مجبور شدیم این نمونه‌ها را به سوئد بفرستیم، باز هم به خاطر محدودیت‌هایی که داشتیم نتوانستیم آن نتیجه مطلوب را بگیریم و جزء برنامه هایمان است تا بتوانیم تکنیک را در ایران حساب کنیم چون به مریض‌های پیوندی میتواند کمک کند.
* مطالعاتی که بتواند با هزینه کم تاثیرات بزرگ روند درمان بیماران را بهبود ببخشد
فارس: آینده این طرحتان را کجا می‌بینید؟
نیکونژاد: آینده این طرح قطعا به زینک ختم نمی‌شود، آینده این طرح مطالعاتی است که میتواند در زمینه درمان بیمارها در دسترس باشد. مطالعاتی که بتواند با هزینه کم تاثیرات بزرگ روند درمان بیماران را بهبود ببخشد.
فارس: به نظر شما این طرح چند درصد در حال و آینده میتواند مشکلات مردم را حل کند؟
نیکونژاد: این آغاز پژوهش من است و کسی که وارد مقطع دکتری می‌شود، در ابتدای مسیر پژوهش قرار دارد و الان شاید من بگویم فقط مشکل ۱۰ درصد از جمعیت خاص را که هدف من است حل می‌کند.
فارس: انتظارتان از جامعه دانشگاهی چیست؟
نیکونژاد: من این انتظار را دارم مثل بقیه بچه‌ها هم بتوانم کار پژوهشی و کار تدریس انجام بدهم، تا بتوانم برای بچه‌های جوان تری که وارد پروسه دانشگاهی می‌شوند، حداقل این سختی‌هایی که ما در مسیر رفتیم را آنها تجربه نکنند.
فارس: این طرح را روی بیماران هم اجرا کردید؟
نیکونژاد: ما حالا نتایجمان درآمده است و از این به بعد در درمانگاه به مریض‌ها بعد از پیوند علاوه بر لیست داروهایی که ضد باکتری و قارچ ویروسی می‌گیرند، کنار آن مکمل زینک هم به شکل مصرف روزانه نسخه می‌کنند.
ما خلاصه‌ای از این پژوهش را برای کنگره‌ی جهانی ایمونولوژی IUIS ۲۰۲۳ فرستادیم و خلاصه مقاله سنجیده و پذیرش شد و طرح را کاملا ارسال کردیم و معمولا برای کنگره‌های جهانی شما یه خلاصه‌ای از مدارک و نتایجتان را می‌فرستید و آنها بررسی می‌کنند و حالا به صورت پوستر یا سخنرانی یا پذیرفته می‌شود.
* پژوهش ما به شکل پوستر پذیرفته شد
حالا پژوهش ما به شکل پوستر پذیرفته شد. اما به عنوان یه پژوهشی که حالا اولین مطالعه در این زمینه بود و به آن گرنت فیمسا تعلق گرفت. فیمسا انجمن ایمونولوژی آسیا است که این مطالعه را در مطالعات در حد آسیایی جز مطالعات برتر قرار گرفت و به این طرح گرنت تعلق گرفت.
فارس: چگونه متوجه دریافت گرنت شدید؟
نیکونژاد: یکی از اساتید ما هستند که در IUIS عضو هستند و به من اطلاع دادند که خلاصه مقاله‌ای که شما فرستادید، جزء خلاصه هایی است که در حال بررسی است و ممکن است به آن گرنت هم تعلق بگیرد.
واقعا خیلی باعث شادی و افتخار من شد، که بالاخره تونستم در جامعه جهانی به عنوان یک ایرانی یک طرحی را مطرح کنم که به آن گرنت تعلق بگیرد و دیده شود.
فارس: خود دانشگاه با گرنتی که داشتید چگونه مواجه شد؟
نیکونژاد: به هر حال من با اسم دانشگاه در این کنگره شرکت کردم و افتخار آن در نهایت نصیب دانشگاه می‌شود و آنها هم به هر حال خیلی خوشحال بودند که یک دانشجو از مجموعه توانسته به کنگره جهانی راه پیدا کند.
فارس: آیا از آنجایی که با مشکلات و تحریم ها مواجه شدید تا به حال به این فکر کردید که طرحتان را در کشور دیگری انجام دهید؟
نیکونژاد: نه؛ نمی‌شد هیچ جای دیگری مثل ایران این طرح رو پیش برد. چون یک بازوی این طرح بیمارها بودند و همکاری که بیمارها خیلی برای ما اهمیت داشت و من فکر می‌کنم هیچ جای دیگر جز ایران نمی‌توانستم انقدر همدردی و نزدیکی داشته باشم با بیمارها و این قضیه خیلی کمک کرد.
پایان پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: دانشگاه تربیت مدرس هفته پژوهش ایمونولوژی علوم آزمایشگاهی سلول های بنیادی خونساز پیوند مغز و استخوان سیستم ایمنی آینده این طرح بعد از پیوند همین خاطر درمان بیمار لنفوسیت ها واکنش نشان بیماری ها بیمار ها هزینه ها وارد بدن سلول ها مریض ها برای ما
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۹۴۱۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
شاخص‌های ایمنی صادرات در پایانه‌های نفتی ارتقا یافت
به گزارش خبرنگار مهر، عباس غریبی ظهر چهارشنبه در بازدید از سایت ۲ پایانه میعانات گاز پارس جنوبی در منطقه کنگان با اشاره به توان متخصصان داخلی اظهار داشت: به همت و تلاش متخصصان شرکت پایانه‌های نفتی ایران سیستم تله‌متری گوی شناور شماره ۴ پایانه میعانات گازی پارس جنوبی (منطقه کنگان) تعمیر و در سرویس قرار گرفت.
مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی ایران با بیان اینکه وظیفه ۱۰۰ درصد صادرات میعانات گازی تولیدی در منطقه پارس جنوبی بر عهده شرکت پایانه‌های نفتی ایران است، افزود: باید با بروز رسانی تجهیزات، تعمیر، بازسازی و ایمن سازی فرایند بارگیری و صادرات در مسیر ارتقا شاخص‌های ایمنی گام برداریم.
غریبی به تلاش شبانه روزی متخصصان در این شرکت اشاره کرد و با تاکید بر اعتماد به تجارب و تخصص کارشناسان داخلی ابراز داشت: متخصصان شرکت پایانه‌ها نفتی ایران با تلاش و همت بالای خود موفق شدند مشکلات سیستم تله‌متری گوی شناور که نقش مهمی در ایمن سازی فرایند بارگیری میعانات گازی به کشتی‌ها دارد را رفع کرده و در سرویس عملیاتی قرار بدهند.
وی با بیان اینکه هم اکنون این سیستم در مدار قرار گرفته است، افزود: در حال حاضر اطلاعات مربوط به وضعیت شیرهای کنترلی منتهی به گوی شناور به صورت آنلاین در اتاق کنترل ساحل قابل مشاهده بوده و در صورت بروز مشکل در فرایند بارگیری این سیستم میتواند ضمن توقف خودکار بارگیری، از بروز هرگونه حادثه‌ای که منجر به خسارت شود، جلوگیری کند.
غریبی در پایان از متخصصان فعال در رفع عیب و عملیاتی کردن سیستم تله‌متری گوی شناور تجلیل و قدردانی کرد.
کد خبر 6094136
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت